28η Οκτωβρίου 1940 - Μνήμες από το παρελθόν, σε πρώτο πρόσωπο

«Δεν θέλω να θυμάμαι αυτή την ημέρα, δεν θέλω να την γιορτάζω. Θέλω να ξεχάσω όσα έζησα και τις θλιβερές εικόνες που είδα κατά τη διάρκεια της Κατοχής». Μία ανθρώπινη μαρτυρία. 


Όταν τα κατοχικά στρατεύματα κατέλαβαν την Αθήνα, η Αργυρώ Νίνη ήταν μόλις 10 χρονών. Έκτοτε πέρασαν πολλές δεκαετίες, οι εικόνες όμως από το παρελθόν δεν σβήστηκαν ποτέ από τη μνήμη της. Της ζητήσαμε να μας περιγράψει τις - πολλές φορές, αν όχι πάντα - οδυνηρές στιγμές που βίωσε και είδε, ως παρακαταθήκη για το μέλλον. Για τις επόμενες γενιές. Για να μην ξεχάσουν ποτέ τι σημαίνει πόλεμος, κακουχίες και, πάνω απ' όλα, ναζισμός.

Τι εικόνες έχετε από την Κατοχή στην Αθήνα;

Θυμάμαι τα παιδάκια στο δημοτικό σχολείο και τη γειτονιά όπου ζούσα (Πετράλωνα), που πέθαιναν απ' την πείνα. Πολλές φορές, για να μην χάσει η μητέρα το κουπόνι για το συσσίτιο, έβαζε το νεκρό παιδί της μέσα σ' ένα καρότσι, το πέταγε στην κυριολεξία κάπου μακριά και ανώνυμα, ούτως ώστε τα υπόλοιπα παιδιά της να φάνε τη μερίδα εκείνου που πέθανε. Τραγικές εικόνες, άσχημες και απάνθρωπες…

Και το συσσίτιο ήταν αρκετό για να ζήσει ένας άνθρωπος;

Όχι. Σκεφτείτε ότι μας έδιναν, για παράδειγμα, μία σούπα κριθαράκι σε ρηχό πιάτο. Βέβαια, στην οικογένειά μου δεν έλειψαν τα απαραίτητα για να επιβιώσουμε, όχι φυσικά για να χορτάσουμε. Ο πατέρας μου πήγαινε στην επαρχία και πούλαγε ό,τι είχαμε. Ξεπουλούσε από ρούχα μέχρι κοσμήματα της μητέρας μου για να φέρει στο σπίτι λίγο ψωμί, ξηρούς καρπούς, ακόμη και λάδι. Μια φορά, θυμάμαι, έφερε λάδι στο σπίτι που αποδείχθηκε τελικώς νερωμένο.

Η νέα, τότε, γενιά αποδεκατίστηκε με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο…

Ακριβώς! Δεν θα ξεχάσω ποτέ την εικόνα των νέων ανθρώπων οι οποίοι πάθαιναν φυματίωση και αβιταμίνωση από την ασιτία. Μια μέρα, η μητέρα μου μ' έστειλε στον Οίκο του Ναύτου, για να πάρω τα φουντούκια που μοίραζαν. Κάποια στιγμή είδα ξαπλωμένο στον δρόμο ένα εικοσάχρονο παλικάρι. Δεν μπορούσε να σταθεί όρθιος απ' την πείνα. Ένας περαστικός τον είδε και του έδωσε να φάει λίγο ψωμί. Εκείνο άνοιξε το στόμα του, δάγκωσε ένα κομμάτι και όταν τράβηξε το υπόλοιπο κομμάτι από το στόμα, είδα ότι το ψωμί ήταν βουτηγμένο μέσα στα αίματα.

Υπήρχε, όμως, και η άλλη πλευρά της Κατοχής. Εκείνη της Αντίστασης.

Ακριβώς. Και εκεί, φυσικά, δεν έλειψε το αίμα. Αυτό συνέχιζε να ρέει χωρίς σταματημό. Για παράδειγμα, οι Χίτες του Γρίβα, οι οποίοι έκαναν επιδρομές στα Πετράλωνα, για να βρουν υποτίθεται ΕΑΜίτες, αλλά στην ουσία δολοφονούσαν αδιακρίτως. Μια μέρα είχαν σκοτώσει έναν εικοσάχρονο γείτονα, τον Κώστα. Τον πυροβόλησαν στο κεφάλι… Το παιδί ήταν μέσα στα αίματα, με τα μυαλά πεταμένα στο δρόμο. Κι όμως, αυτό το παιδί ανέπνεε για λίγο ακόμη, μέχρι που έσβησε. Τι να πρωτοθυμηθώ; Τους ξαφνικούς πυροβολισμούς που ακούγονταν και τη μητέρα μου - η οποία ήταν στην Αντίσταση - που κάθε φορά επαναλάμβανε μονότονα το ίδιο πράγμα: «Το φάγανε, το παιδί». Η λέξη «πόλεμος» θα έπρεπε να βγει από το Λεξικό, να μην υπάρχει ούτε ως έννοια…

Και πώς νιώθετε με την έκρηξη του νεοναζισμού σήμερα;

Θα ήθελα να πιάσω απ' το γιακά έναν από αυτούς και να τον ρωτήσω: «Δεν έχεις συγγενείς για να σου πουν τι έγινε τότε; Ξέρεις τι είναι να ζεις στην αληθινή Κόλαση;»

...

Η Αργυρώ Νίνη έζησε και εργάστηκε στο Λονδίνο. Επέστρεψε στην Ελλάδα πριν από 20 χρόνια.